Prawidłowy rozwój mowy dziecka, a w późniejszym okresie nabywania i doskonalenia umiejętności czytania i pisania, zależy od wielu czynników, między innymi od sprawnego działania analizatora wzrokowego. Dlatego tak ważne jest, by jak najszybciej rozpoznać zaburzenia i rozpocząć usprawnianie.
Kiedy możemy podejrzewać, że nasze dziecko ma zaburzone funkcje spostrzegania wzrokowego?
Jeśli w wieku przedszkolnym przejawia trudności: w różnicowaniu kształtów graficznych, w zapamiętywaniu i odwzorowywaniu z modelu lub z pamięci, w rozróżnianiu znaków i przedmiotów zbliżonych wielkością lub kształtem. Jeśli w wieku szkolnym: rozumie znaczenie litery i cyfry jako symbolu, a mimo to posługuje się nimi nieprawidłowo jako znakiem graficznym, myli litery a - o, m - n, l – f i l – ł , e – c, ponieważ nie dostrzega niewielkich różnic w obrazie graficznym tych liter, myli litery o kształcie zbliżonym, a różnym położeniu w stosunku do osi pionowej, np: p - g, d - b lub osi poziomej, np: u - n, b - p, d – g, odwraca kolejność liter w wyrazach, np. kot – tok, opuszcza elementy graficzne, pisze litery wybiegające poza linie, nierówne, jakby rozchwiane, łuki przekształca w kąty rozwarte lub ostre, robi za duże lub za małe odstępy między literami.
Dzieci z całościowo obniżonym poziomem spostrzegania mają poważne kłopoty z rozróżnianiem wszelkich kształtów. Nie mogąc rozróżnić kształtów pojedynczych liter, znacznie gorzej radzą sobie z graficznym układem liter w wyrazie. W konsekwencji tego, w późniejszych latach obserwuje się trudności w nauce, pojawiają się liczne błędy ortograficzne. Dlatego warto, od najmłodszych lat, kierować spostrzeżeniami dziecka, wymyślać zabawy angażujące tę funkcję.
W jaki sposób? Zabawy rozwijające spostrzeganie wzrokowe.
Zwracajmy uwagę na różne szczegóły w otoczeniu, zachęcajmy do zabaw takich jak rysowanie, budowanie i konstruowanie według wzoru. Dzieci zazwyczaj lubią zabawy w porównywanie i różnicowanie obrazków z dużą ilością szczegółów – wykorzystujmy to. Oczywiście stopień trudności musi być dostosowany do wieku dziecka! Poniżej przykłady zabaw:
1. Spostrzegawczość: Dziecko otrzymuje dwa obrazki różniące się kilkoma szczegółami. Ma odnaleźć te różnice i – to ważne - nazwać. Dziecko otrzymuje kilka podobnych obrazków, spośród których dwa są jednakowe. Musi je odszukać (np. dwie identyczne śniegowe gwiazdki wśród kilku innych, kwiatki itp.). Zagadki graficzne, np. - przedszkolaki wkładają butki, jeden włożył nie do pary. Zgadnij który?
2. Dobieranki obrazkowe: Dobieranie par jednakowych motyli, choinek i kolorowanie ich. Łączenie elementów związanych ze sobą, np. czapka – szalik, szczotka - pasta, but – noga.
3. Dobieranie tematyczne: Dziecko otrzymuje obrazki przedstawiające cztery pory roku. Do każdej z pór musi dobrać pasujące symbole, również przedstawione na obrazkach – sanki, bałwanek, owoce, wiaderko i łopatka itd.
4. Składanie całości z części: Dziecko otrzymuje dwa obrazki, jeden cały, drugi pocięty. Musi go poskładać według wzoru. Dziecko otrzymuje dwa obrazki, których części są pomieszane. Wykonuje jak wyżej. Porozcinane figury geometryczne układa odpowiednio na wcześniej narysowanym wzorze.
5. Zabawy graficzne: Rysowanie konturów według podanego wzoru. Kreślenie kształtów graficznych. Rysowanie szlaczków, ornamentów według wzoru. Najpierw z podanym konturem, potem, w miarę nabywania wprawy, bez konturu. Kolorowanie, zamalowywanie farbami płaszczyzn z wyznaczonym konturem. Zachęcamy dziecko, by nie przekraczało linii, ale dokładnie wypełniało obrazki. Wklejanie wycinanek w przygotowaną ramkę. Wyklejanie wzorów kawałkami wydartymi z kolorowego papieru. Malowanie dużych kształtów pędzlem według wzoru. Rysowanie konturu za pomocą kreski łączącej wyznaczone punkty. Jaki obrazek powstanie?
Opracowała: mgr Danuta Krawczyk